Johanette Zomer en Paul Komen: O tuneful Voice

Johanette Zomer.

Meester, leerling, meester

Musica Antiqua Nova, het eigentijdse instituut voor oude muziek in Groningen, begint het jaar 2011 met een middagconcert in de Lutherse kerk, in de Haddingestraat van die stad, op zondag 2 januari 2011, vanaf 16:00 uur.
Het dan uit te voeren programma heeft het predikaat O tuneful Voice meegekregen, en dat impliceert al direct een vocale inbreng. Dat zang-element komt van de sopraan Johanette Zomer; zij wordt ondersteund door Paul Komen, pianoforte.

Als rode draad fungeert het fenomeen meester en leerling die ook meester werd, en dat is niet alleen een automatisme, want niet elke leerling van welke grootmeester dan ook, wordt zelf een maestro in enigerlei vorm. Daardoor worden we tegelijkertijd iets meer aan het denken gezet dan door de namen van de componisten die aan bod komen tijdens dit optreden, aangezien die allen zonder uitzondering meesters van de eerste garnituur zijn gebleken en tot op de huidige dag zijn gebleven: Joseph Haydn (1732-1809), Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791), Ludwig van Beethoven (1770-1827) en Gioacchino Rossini (1792-1868).

Concerten op oudejaarsdag via radio en televisie

Uit de Dresdener Semper-Oper
Op oudejaarsdag wordt door het tweede publieke Duitse televisienet (ZDF) een ander Silvesterkonzert gepresenteerd: Aus der Semper-Oper. De Sächsische Staatskapelle Dresden en het Sächsische Staatsopernchor staan onder leiding van Christian Thielemann. Vocale solisten zijn onder anderen Renée Fleming, Christopher Maltman. Zij presenteren tezamen de operette Die lustige Witwe uit 1905 van Franz Lehar (1870-1948).

Sächsische Staatskapelle Dresden; leiding van Christian Thielemann. Foto: ZDF.

In de ronde foyer van dit unieke gebouw wordt ook nog een ballet gedanst op de wals Gold und Silber van dezelfde componist.

Wiener Philharmoniker
Simon Rattle dirigeert de Wiener Philharmoniker in een uitvoering van de Negende Symfonie van Beethoven uit 1825. Deze is te beluisteren via de Duitse regionale radiozender NDR Kultur, in het kader van de programmaserie Das Konzert, uit te zenden tussen 19:00 uur en 21:00 uur. Dat betekent dat er enige tijd over is, tenzij er drie kwartier wordt verknapbust aan toelichtende teksten en inleidende woorden, die veelal niet boven het niveau van belegen stoplappen uitkomen. Hopelijk heeft men, vanwege de 'feestelijkheid van de dag' gekozen voor een passende muzikale aanvulling.

Dirigent Simon Rattle.

In het laatste deel worden gedeelten gezongen uit de ode An die Freude van Friedrich Schiller (1759-1805). Daarvoor doen vier vocale solisten mee: sopraan, alt, tenor en bas, alsmede het City of Birmingham Symphony Chorus, een instituut dat dirigent Simon Rattle veelvuldig ter beschikking heeft gestaan in de relatief lange tijd dat hij de leiding over het orkest aldaar had (1980-1998.
__________ 
Zie tevens onze bijdrage over meer oudejaars-concerten op de zustersite van deze: Muziek en mensen.

TV5: Martha Argerich speelt Ravels Concert in G

De Argentijnse pianiste Martha Argerich.

Donderdag 30 september, enkele minuten voor middernacht, begint op de Franstalige televisiezender TV5 Monde een (gedeelte van een) concert door het Orchestre de Chambre de Lausanne onder leiding van Charles Dutoit, met solistische medewerking van Martha Argerich. Samen spelen zij het Concert voor piano en orkest in G-groot van Maurice Ravel (1875-1937), gecomponeerd in de jaren 1929-1931.
Reeds de titel van dit programma probeert iets van het vuur uit de te spelen muziek over te brengen: Martha Argerich et Charles Dutoit, 50 bougies en sol majeur. Om ongeveer 00:40 uur is het sprankelende klankenfeest alweer voorbij. 

Drie grote rollen van Eva-Maria Westbroek

Tijdens één weekeinde
Voorzover het thema opera gedurende de kerstdagen van 2010 een rol speelt voor eventueel geïnteresseerden, komt de zangeres Eva-Maria Westbroek prominent naar voren. Op deavond van zaterdag 25 december valt ze te beluisteren in de Tannhäuser-productie van Richard Wagner (1813-1883) door The Royal Opera Covent Garden via BBC Radio 3.

Eva-Maria Westbroek als Elisabeth in Wagners Tannhäuser und der Sängerkrieg auf der Wartburg, door The Royal Opera Covent Garden. Op zaterdag 25 december via BBC Radio 3. © The Royal Opera/Clive Barda 2010

Op zondag 26 december is Eva-Maria Westbroek opnieuw te horen, in de vroege middaguren — tussen 13:00 uur en 14:55 uur — als de tv-zender Nederland 2 het eerste deel van de opera les Troyens van Hector Berlioz (1803-1869) de ether in sturen in het programma NTR Podium. Dat is een versie, gerealiseerd door De Nederlandse Opera.
Diezelfde dag, maar dan 's avonds vanaf 21:00 uur doet ze tevens mee in een andere productie van De Nederlandse Opera,  La Fanciulla del West uit 1910 van Giacomo Puccini (1858-1924).

Claudo Monteverdi: Vespers op BBC Radio 3

Claudio Monteverdi (1567-1643).
Portret uit 1640, geschilderd door
Bernard Strozzi (1581-1644).

In het klassieke muziekprogramma Performance on 3 van de Britse radiozender BBC Radio 3 zal op woensdag 22 december, tussen 20:30 en 22:15 uur, een herhaling worden uitgezonden van een van de concerten die de afgelopen zomer zijn gegeven in het kader van de reeks BBC Proms 2010 in de Royal Albert Hall te Londen.
U kunt luisteren naar de Vespers van Claudio Monteverdi (1567-1643). Deze kunst-uitingen vallen onder het opschrift kerkelijke muziek, en daarbij zal het gaan om de Vespro della beata Vergine, oftewel de Mariavespers, welke zijn gecomponeerd in de jaren 1607-1610 en in laatstgenoemd jaar gepubliceerd.
De uitvoerenden zijn de English Baroque Soloists onder leiding van John Eliot Gardiner, met medewerking van het Monteverdi Choir.

Weemoed en verlangen: Jonas Kaufmann zingt

Duitse liederen
De uiterlijk knappe, in meer dan één opzicht uitermate aantrekkelijke, Duitse zanger Jonas Kaufmann — u weet we, zo'n type dat een zodanige erotisch charisma heeft dat hij aantrekkelijk is voor grote groepen vertegenwoordigers tussen de acht en tachtig jaar, van beide seksen en die daar tussenin — heeft bij tal van gelegenheden laten horen en zien dat hij zich uitstekend kan inleven in de figuren die hij — bij voorbeeld in muziekdrama's — moet uitbeelden.
Een Don José in Bizets Carmen — die ik een halve eeuw geleden voor het eerst op de planken heb gezien — heb ik nooit eerder zo nadrukkelijk erotisch uitgebeeld gezien als in de Covent Garden-versie van enige jaren geleden, met deze zanger.

Via Arte-tv
Deze, thans als bijna geen andere tenor van zijn generatie omjubelde, zanger is vroeg in de avond van zondag 19 december te zien in een door Thorben Schmidt gefilmd optreden met het Münchner Rundfunkorchester onder leiding van Michael Güttler dat Arte-televisie vroeg in de avond, tussen 19:15 uur en 20:00 uur, het gebruikelijke tijdstip voor deze soort muziekprogramma's, zal uitzenden onder de titel Sehnsucht — Jonas Kaufmann singt deutsche Arien, een soort Herenleed van de klassieke muziek.
Deze film zalde komende weken tweemaal worden herhaald: eerst op vrijdag 24 december, 's ochtends vanaf 06:00 uur en dan een goede week later, op dinsdag 4 januari 2011, eveneens 's ochtends vanaf 06:00 uur.

Een orgel in het ouderlijk huis van Alban Berg

Het hierboven afgebeelde instrument bevond zich tijdens de laatste decennia van de negentiende eeuw in de muziek- en biljartkamer van de woning van de familie Berg in Schönbrunn. De vader van Alban Berg was erin geslaagd dit stuk te verwerven van het oude Hofburgtheater. De Devotionalienhandlung van Alban Bergs vader Conrad (1846-1900), die zich aan de achterzijde van Huize Berg bevond, werd onder meer bezocht door de vrome componist Anton Bruckner, die bij dergelijke gelegenheden in staat werd gesteld op het instrument te spelen.
__________
Zie ook onze bijdrage over Alban Berg op de fin de siècle website All art is quite useless van Rond 1900.nl.
Op onze zustersite Muziek en mensen kunt u kennisnemen van een foto waarop Alban Berg, samen musicerend met zijn zuster Smaragda te zien is.
Een andere zustersite, Tempel der Letteren toont een voorbeeld van Alban Bergs tekenkunst.
Op de moedersite, Cultuurtempel vindt u een getekend jeugdportret van deze componist, alsmede een foto die kort voor zijn overlijden in 1935 is genomen.
Een schitterende karikatuur van Alban Berg als pianist is te vinden op de site Tempel der Beeldende Kunsten. 

Nederlandse Muziekprijs voor fluitist Erik Bosgraaf

Op 21 februari 2011 zal, tijdens een concert in het Amsterdamse Muziekgebouw aan het IJ, de Nederlandse Muziekprijs worden uitgereikt aan blokfluitist Erik Bosgraaf. De jury is van oordeel dat deze kunstenaar die prijs verdient omdat hij heeft aangetoond de muziek van de zestiende tot en met de twintigste eeuw te beheersen.

De Nederlandse Muziekprijs is de hoogste Nederlandse onderscheiding voor jonge, getalenteerde musici. Persoonlijk heb ik, in deze context, enige moeite met het adjectief getalenteerd. Dat doet hier zo pleonastisch enerzijds, en aan de andere kant toch ook ietwat denigrerend aan. Als alle musici die deze prijs eerder toegekend hebben gekregen — met het begrip gewonnen heb ik ook al enige moeite, aangezien het hier niet om een kansspel gaat, dan wel mag gaan —, niet getalenteerd waren, waren ze immers niet eens in aanmerking gekomen, maar dat is niet het meest onbevredigende: getalenteerd is eerder een beginstadium; eenmaal gearriveerd, is het talent gereduceerd tot de basis, en spelen kennis, kunde en, niet als laatste, kunstzinnigheid de boventoon.Erik Bosgraaf werd in deze specifieke positie voorafgegaan door pianist Ronald Brautigam, cellist Pieter Wispelwey en violiste Janine Jansen. De kunstenaar is sedert de zomer van dit jaar docent aan het Amsterdams Conservatorium.

Nederlandse première Beethoven-Pianoconcert

Jeugdwerken
Naast de ons bekende vijf concerten voor piano en orkest van Ludwig van Beethoven (1770-1827) bestaat er nog een zesde concert dat de code WoO 4 (Werk ohne Opuszahl) heeft gekregen. Dat concert beleeft donderdag 9 december in het Cultuurcentrum De Oosterpoort in Groningen zijn première middels de handen van pianist Ronald Brautigam, ondersteund door het Noord Nederlands Orkest dat speelt naar de bewegingen der handen van Johannes Leertouwer.

Johannes Leertouwer, violist
en, dezer dagen bij het
NNO, dirigent.

Daaraan voorafgaand zal er een niet zo dikwijls gespeeld jeugdwerk van Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847) worden uitgevoerd: de Ouverture voor blaasinstrumenten, opus 24 uit 1824. Met de Italiaanse symfonie van diezelfde componist — bijna een decennium later afgerond — wordt het concert besloten. Een toelichting daarop kunt u vinden in een artikel op onze zustersite Muziek en mensen.
Die avond zal er echter, in aansluiting op dat pianoconcert, doch eerst onderbroken door een pauze, nog een tweede compositie van Beethoven — lange tijd één van de kortere, edoch veelvuldig geprogrammeerde stukken, want publiekslievelingen, uit de koker van die componist worden gespeeld:

Ouverture Coriolanus, in c kleine terts, opus 62 (1807)
Beethoven heeft de Coriolanus-ouverture gecomponeerd als inleiding tot het inmiddels vrijwel geheel in vergetelheid geraakte drama met dezelfde titel dat in 1802 door de Weense dichter Heinrich Joseph von Collin (1771-1811) werd gepubliceerd. Dikwijls wordt ten onrechte gewezen op een Shakespeare-navolging waaraan Collin zich schuldig gemaakt zou hebben. Weliswaar schreef ook de bard van Stratford-upon-Avon een tragedie over de Romeinse veldheer Marcius, die na de verovering van Coroli de eervolle bijnaam Coriolanus had gekregen, maar Collin heeft zich georénteerd op de Griekse geschiedschrijver Plutarchus, die leefde van circa 46 tot na 120.

Heinrich Joseph von Collin.

Weliswaar heeft ook William Shakespeare gebruik gemaakt van diens Βιοι παραληλλοι (Bioi paralèlloi) van die auteur, maar diens Engelse tragedie heeft Collin geenszins beïnvloed.
Over Gnaeus Marcius die in de vijfde eeuw vóór onze jaartelling leefde, wordt verhaald dat hijuit wrok jegens zijn volk, dat hem niet tot consul heeft gekozen, de naburige stam der Volkskers heeft aangezet tot een oorlog tegen Rome. Toen de vijand voor deze stad stond en plundering dreigde, zonden de Romeinen een afvaardiging naar Coriolanus om over vrede te onderhandelen, maar dat leverde niets op. Coriolanus' moederen zijn vrouw zijn er echter in geslaagd hem op andere gedachten te brengen.
In Beethovens ouverture wordt het contrast tussen de ruwe, verbitterde Coriolanus en de beide, hem vermurwende, vrouwen uitgebeeld in de beide hoofdthema's. Als de weerstand van de hoodpersoon uiteindelijk is gebroken, laat Beethoven het Coriolan-thema vertragen totdat het uiteindelijk geheel uiteenvalt.

Cantates van Bachs oudste zoon zondag via Arte-tv

In navolging van zijn vader Johann Sebastian Bach (1685-1750) heeft diens oudste zoon Wihelm Friedemann (1710-1784) eveneens cantates gecomponeerd. Op zondag 5 december kunt u daarvan een en ander beluisteren in een concertregistratie die zal worden uitgezonden door Arte-televisie, op het — voor klassieke muziek via die zender op de bewuste 'gewijde dag' van de week — gebruikelijke tijdstip: tussen 19:15 uur en 20:00 uur.

Detail van de voorzijde van de dvd-doos 
met de inhoud zoals tijdens het concert 
van 5 december op Arte-tv

De uitvoerenden van deze 'andere Bach-muziek' zijn het instrumentaal ensemble dat bekendheid geniet als het Münchner Barockorchester L'arpa festante en het Bachchor Mainz, onder leiding va Rolf Otto. Vier vocale solisten zorgen daarbij voor het benodigde ietwat meer solistisch geprononceerde stemmenmateriaal: Dorothee Mields, Gerhold Romberger, Georg Poplutz, en Klaus Mertens.
Een herhaling van het programma zal worden uitgezonden op vrijdag 10 december, 's ochtends vanaf 06:00 uur. Zes dagen later, op donderdag 16 december volgt een tweede herhaling, om dezelfde tijd, bij het krieken van een winterdag.
Zie tevens onze bijdrage van 22 november op onze zustersite Muziek en mensen.