Het is inmiddels alweer bijna een halve eeuw geleden dat het eerste Marcussen-orgel in Nederland werd geplaatst: in de Doopsgezinde Kerk te Groningen in 1961, en, naar verluidt, heeft dat instrument toen veertigduizend gulden gekost. Die prijs zou mede zo laag zijn doordat het instrument als presentatiestuk voor ons land kon worden beschouwd. Althans, zo werd mij in 1968 vanuit die kerk in de Oude Boteringestraat te Groningen verzekerd, maar organiste Elly Kooiman heeft de juiste gegevens. Het eerste Marcussen-orgel werd in 1953 in ons land gerealiseerd voor de NCRV, en dat instrument bevindt zich heden ten dage in Utrecht.
Eind jaren zeventig heeft de NCRV een documentaire film uitgezonden over de totstandkoming van het nieuwe grote orgel in de, gedurende de Tweede Wereldoorlog zo beschadigde, Rotterdamse Laurenskerk. Dat was een enorme klus, die werd geklaard door de Deense firma Marcussen/Zachariassen. Het gehele werk heeft toen ongeveer een miljoen gulden gekost. Het instrument telt 65 registers volgens de commentaarstem anno toen — voice over heet zoiets in hedendaags Nederlands — van Gerard van den Berg, die gedurende de tweede helft van de jaren zestig van de twintigste eeuw ook nog enige tijd gemeentevoorlichter te Groningen is geweest. En als we geloof mogen hechten aan diens resterende woorden, zou zo'n orgel nooit meer gebouwd kunnen worden.
Het vervelende van dergelijke manuscripten, die klakkeloos worden voorgelezen, is dat ze geen wezenlijke informatie verschaffen; veel beter ware geweest om de in orgelbouw geïnteresseerde kijker via aanvullende zinnen uit te leggen waarom zoiets onmogelijk zou zijn (geweest); ik geloof er namelijk helemaal niets van. Als Sjeik Ibn Ali ben Olie of Emir Achmed ben Zine, dan wel die beiden tezamen, er enkele miljoenen tegenaan gooit — respectievelijk gooien —, denk ik dat er zelfs in de Arabische wereld snel zo'n heel groot instrument in een immense ruimte zou kunnen worden gerealiseerd.
Lezing met dia's
Twintig jaar nadat het eerste werk — het gehele instrument in die Doopsgezinde Kerk in Stad — van die indertijd reeds zestien decennia bestaande orgelbouw in ons land een feit was geworden, werd, door dezelfde firma, de restauratie afgesloten van het hoofdorgel van de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Orgeldeskundige Cor Edskes, eveneens uit de Martinistad, was daar zeer nauw bij betrokken, evenals bij de restauratie van diverse magistrale orgels in binnen- en buitenland.
Het is dan ook deze Cor Edskes die nu de derde Marcussenlezing zal houden over dat laatstgenoemde instrument in de hoofdstad.Aanvankelijk zou de lezing op zaterdag 27 september, tevens de daaraan voorafgaande orgelvoordracht, in de Doopsgezinde Kerk van de noordelijke metropool worden gegeven, maar deze beide gebeurtenissen zijn inmiddels verplaatst naar de Heilige Geest Kapel in de Pelsterstraat aldaar. De aanvang van het gebeuren is om 16:15 uur. Cor Edskes legt niet alleen één en ander uit, maar ook adstrueert hij zijn betoog met dia's.
Orgelconcert
Voorafgaande aan die derde Marcussenlezing zal onze stadgenote Elly Kooiman een orgelconcert verzorgen op het prachtige instrument in diezelfde kerk. Het orgelprogramma bestaat uit drie onderdelen. Als opening van de voordracht zullen er twee stukken van Anthoni van Noordt (ong. 1619-1675) klinken, waarvan de eerste compositie in 1659 werd gerealiseerd: de vijfstemmige Fantasia in C, gevolgd door twee variaties op Psalm 116. Van Noordt was zelf onder meer organist van de Nieuwe Kerk in de hoofdstad.
Als tweede onderdeel van het concert speelt Elly Kooiman uit het Camphuysen Manuscript — uit de tweede helft van de 17de eeuw — drie variaties uit het stuk Daphne.
Het concert van die zaterdagmiddag zal worden afgesloten met een zevendelige compositie van Louis Nicolas Clérambault (1676-1749): de Suite du deuxième ton uit 1710.
____________
Afbeeldingen
1. Fries van het orgel in de Nieuwe Kerk te Amsterdam.
2. Organiste Elly Kooiman.
3. Componist Louis Nicolas Clérambault.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten