Matthias Goerne en Eric Schneider met Franz Schuberts cyclus Die Winterreise in Nijmegen

Maandag 29 maart wordt voor de Nijmeegse Stichting voor Kamermuziek een bijzondere dag. Niet alleen omdat dan het zevende concert in de, inmiddels twaalfde, Lustrumserie zal worden gegeven, maar vooral vanwege de invulling van het programma: liederen van Franz Schubert (1797-1828): de cyclus Die Winterreise. Hoewel dat op zich een groot feest kan zijn, wordt de kroon op zo'n gebeurtenis gezet door degenen die het programma zullen verzorgen. Dat de stichting reeds van tevoren enige trots mag tonen, komt door het feit dat men er zonder één cent subsidie in slaagt ieder seizoen opnieuw een reeks aantrekkelijke muziekavonden te organiseren. 

De twee uitvoerenden van Schuberts cyclus Die Winterreise zullen met dit optreden hun enige recital van het jaar 2010 in Nederland realiseren. De twee musici zijn bariton Matthias Goerne en pianist Eric Schneider. Het concert zal worden gegeven in het Concertgebouw De Vereeniging.

___________

Afbeeldingen

1. Bariton Matthias Goerne. (Foto: © Marco Borgreve voor Harmonia Mundi.) 2. Pianist Eric Schneider.

Jubleumconcert Teresa Berganza op NDR Kultur

Breed repertoire
Op 16 maart 1935 werd de Spaanse Teresa Berganza in Madrid geboren, als Teresa Vargas. In de tussenliggende periode tot heden heeft deze markante vrouw een geweldige carrière weten te initiërenen ontwikkelen, en nog altijd is ze actief met masterclasses die ze over de gehele wereld geeft.
Niet alleen tal van opera-rollen heeft ze vertolkt, maar ze heeft een groot aandeel — van doorslaggevende betekenis zelfs — gespeeld in de herleving van de specifiek Spaanse operette, de zarzuela. In 1975 is de langspeelplaat Un concerto de "Zarzuela" uitgekomen, die later ook als compact disc is bljven bestaan. Daarop laat Teresa Berganza horen welk een tot dan toe, voor vele liefhebbers van de vocaal-dramatische muziek, verborgen schat zij (opnieuw) heeft geopenbaard voor een zeer veel groter publiek dan voorheen, hetgeen mede te danken is aan de voortschrijdende uitbreiding van de technische mogelijkheden voor de reproduceerbaarheid van een kunstwerk.

Naar aanleiding van die vijfenzeventigste verjaardag presenteert de regionale Duitse radiozender NDR Kultur op 18 maart, tussen 20:00 uur en 22:00 uur in het programma Opernkonzert een hommage aan deze zangeres en muziekpedagoge, onder de titel Die spanische Primadonna— Teresa Berganza wird 75. Daarin kunt u luisteren nar operafragmenten van haar lievelingscomponisten Giacchino Rossini (1792-1868), Wolfgan Amadeus Mozart (1756-1791) en Georges Bizet (1838-1875).
____________
Afbeeldingen
1. Teresa Berganza als Carmen. (Foto overgenomen van de officiële website van de zangeres.)
2. Voorzijde cd-boekje van de in 1975 als Ensayo-L.P. verschenen verzameling van zarzuela-stukken.

Tristan Keuris, de componist met 'gouden handjes'

Podium-documentaire van Hans Hylkema
Van het cultuurprogramma Podium dat de NPS op vrijwel iedere zondagmiddag en tevens elke maandagavond uitzendt — en dat zich voornamelijk bezighoudt met klassieke muziek — wordt de komende dagen opnieuw twee keer een aflevering uitgezonden via Nederland 2. Deze keer gaat het op de maandagavond om een herhaling van zondagmiddag. In het laatstgenoemde geval begint het programma om 13:05 uur, op maandagavond begint de uitzending om 23:55 uur en loopt deze door tot in het eerste uur van de nacht van maandag 15 op dinsdag 16 maart.
In beide gevallen kunnen we kijken naar de aflevering Tristan Keuris — De houdgreep van een componist, een documentaire van Hans Hylkema over de bovengenoemde componist die van 1946 tot 1996 heeft geleefd. Tristan Keuris werd niet zelden aangeduid met de ondertitel die de documentaire heeft meegekregen: Componist met de gouden handjes. Dat epitheton ornans maakt door het diminutief de indruk van enige spot. Door tal van collega's werd  deze musicus helemaal bij tijd en wijle door tal van collega's dan ook niet genomen. Vooral niet door de scherpslijpers onder de hypermoderne muziekscheppenden. In hun hoogtijdagen viel de Keuris-lyriek met al de daarbij behorende welluidende akkoorden niet echt in goede aarde.
Gelukkig waren er ook vakmensen te vinden die wel in positieve zin waren aangedaan; zij komen in de documentaire van Hans Hylkema ruimschoots aan het woord: musicoloog Leo Samama, basklarinettist Harry Sparnaay, vioolbouwer Matthijs Heyligers en dirigent Bruce Weinberger. Ter ondersteuning van de uitspraken kunnen we luisteren Keuris' Symfonie in D uit 1995, en horen we gedeelten uit de werken Play, Sinfonia uit 1974 [1] en To Brooklyn Bridge, voor koor en ensemble, uit 1988. [2]
Enkele maanden geleden is een box met 12 cd's en een dvd verschenen met het complete oeuvre van deze componist.
__________
[1] Voor deze compositie kreeg Tristan Keuris in 1975 de Matthijs Vermeulen Prijs.
[2] To Brooklyn Bridge is een gedicht uit 1930 van de Amerikaanse auteur Hart Crane (1892-1932).
Zie voor de tekst van het gedicht onze bijdrage op de cultuursite Tempel der Dichtkunst. Daarvoor hoeft u alleen maar hier te klikken.
__________
Afbeelding: Voorzijde van de box met het complete oeuvre van Tristan Keuris op 12 cd's, met een dvd.

Wenen in Hollywood over Erich Wolfgang Korngold

Op maandag 15 maart wordt in het Filmhuis Den Haag, vanaf 19:30 uur, een avond gewijd aan de van oorsprong Oostenrijkse componist Erich Wolfgang Korngold (1897-1957): Wenen in Hollywood. Dat 'herdenken' gebeurt op drie manieren. Allereerst zal musicoloog Leo Samama een inleiding over de niet algemeen bekende muziekmeester houden. Daarin zal hij een vergelijking trekken tussen diens officiële oeuvre en de scores die Korngold heeft vervaardigd voor 'Hollywood'. Waarom de Joodse componist in de jaren dertig van de vorige eeuw is uitgeweken naar de Verenigde Staten behoeft geen betoog. Pianiste Reinild Mees zal stukken voordragen van deze Weense meester.

Het ligt voor de hand dat in een filmhuis bij een dergelijke gelegenheid eveneens fragmenten zullen worden vertoond uit rolprenten, die Korngold van muziek heeft voorzien, en dat waren er meer dan twintig. Uit drie daarvan met Errol Flynn (1909-1959) zullen gedeelten te zien zijn: Captain Blood (1935), The adventures of Robin Hood (1938) en The sea hawk (1940). Tevens komen delen uit twee films met Bette Davis (1908-1989) aan de orde: The private lives of Elisabeth and Essex (1939) en Deception (1946).
__________
Zie voor uitgebreidere informatie over deze componist ons artikel Het vergeten wonderkind — Erich Wolfgang Korngold van 11 oktober 2006 gepubliceerd op All art is quite useless, de Nederlandse cultuurwebsite van Rond1900.nl.

Dag in de Branding zaterdag 13 maart in Den Haag

Aanstaande zaterdag, 13 maart 2010, wordt in Den Haag voor de vijftiende keer het Festival voor Nieuwe Muziek Dag in de Branding gehouden met vier verschillende muziek-manifestaties en een Fototentoonstelling. Verspreid over de middag en avond treden vier ensembles van verschillende signatuur op. De dag begint om 15:00 uur in Korzo5HOOG met een optreden van Ensemble Modelo 62 met als thema Parabolic perspectives met in totaal in totaal vijf werken van respectievelijk Clarence Barlow, die met twee composities is vertegenwoordigd welke beide hun Nederlandse première beleven. Dat geldt tevens voor een compositie van, Santiago Santero; de compositie van Janco Verduin is zelfs een wereldpremière. Het stuk van James Tenney dat als één na laatste werk wordt gespeld, stamt uit 1988.
Om 16:30 uur is er in Paard van Troje — in samenwerking met De Nieuwe Slag — een optreden van EKE met basgitarist Luc van The Ex, de Nederlandse Free Noise Band.

Avondprogramma's
De beide avondprogramma's zijn eveneens elk op een andere locatie. Het concert van de Györgi Ligeti Academie wordt gegeven in Theater De Regentes. Van deze musici een recente compositie verwachten van Sander Germanicus uit 2006, en daarna twee weredpremières: één van Angus Barnacle en één van Lula Romero.

De avond zal worden afgesloten in het Theater aan het Spui, in samenwerking met Amnesty International, met een spectaculaire compositie uit 1973 van Hans Werner Henze (*1926), Voices, voor 17 musici van het New European Ensemble, die tesamen 70 instrumenten bespelen; dirigent is Christian Karlsen, de beide vocale solisten zijn Carina Vinke, alt, en de tenor Erik Slik. Voices bestaat uit 22 liederen op teksten van zeer uiteenlopende oorsprong: an Ho Tsji Minh, Herberto Padilla, Bertolt Brecht, F.C. Delius en Heinrich Heine. (Aanvang 21:00 h.)

Daar kunnen de bezoekers tevens de tentoonstelling van 'Amnesty' bekijken: Focus op de Mensenrechten.

Alle details met betrekking tot de musici, de locaties, de composities en al zulks meer kunt u vinden op de website van het Festival Dag in de Branding.
____________
Afbeeldingen:
1.  Beeld als logo voor Dag in de Branding 15 — Festival voor nieuwe muziek. Ontworpen door Meta Menkveld, student aan de Koninklike Academie voor Beeldende Kunsten, Den Haag.
2. New European Ensemble.

Ferdinand Ries: Componist van de week op Radio 4

Hoewel de musicus Ferdinand Ries 1784-1838) tijdens zijn leven een zeer populaire pianist is geweest, die de toehoorders tot groot enthousiasme wist te inspireren, en hij als componist grote successen wist te behalen met onder meer negen pianoconcerten en acht symfonieën, die niet alleen bij grote delen van het Duitse publiek, maar eveneens in Londen met grote instemming werden ontvangen, is de man in de loop der tijd gereduceerd tot en miniem verschijnsel in de ontwikkeling van de geschiedenis der toonkunst.

Dat gebeurde echter niet ondanks het feit dat hij voor een gedeelte parallel werkzaam was aan zowel Beethoven alsook aan Mendelssohn. Die Weense Titaan was veertien jaar eerder geboren, en de door Wagner zo benijde — en daarom bestreden — Jood Mendelssohn heeft nog elf jaar geleefd na het verschijden van Ferdinand Ries. Juist doordat het bij de twee hierboven genoemde andere muziekmeesters om grote genieën ging, is Ferdinand Ries in het raderwerk der historie al te zeer in de verdrukking geraakt.
Dat we nu toch van zijn oeuvre kunnen kennisnemen, is onder meer te danken aan producenten van geluidsdragers die steeds op zoek blijven naar het andere — eventueel marginale — dat nu echter als nieuw kan gelden.
Daarnaast bestaat er op Neerlands klassieke zender Radio 4 het programma Componist van de week dat u — zonder egen cd's, dvd's en wat dies meer zij — in staat stelt te luisteren naar werken van deze of gene die heden ten dage niet (meer) in het brandpunt van de belangstelling staat.
Zoals gebruikelijk wordt het programma vijf avonden achtereen uitgezonden: van maandag 8 maart tot en met vrijdag 12 maart, alle keren tussen 19:30 uur en 20:00 uur.

Afscheid van de grootste dichter aller pianisten

In het culturele programma Literatur im Foyer van de regionale Duitse televisiezender WDR(Westdeutscher Rundfunk), dat in de nacht van vrijdag 5 op zaterdag 6 maart vanaf middernacht zal worden uitgezonden, gaat één der grootste pianisten uit de twintigste eeuw in gesprek met presentatrice Thea Dorn.

De wel eens als paus onder de Duitse muziekcritici gekwalificeerde Joachim Kaiser (*1928) heeft niet zelden de loftrompet gestoken over pianist Alfred Brendel, en velen zijn hem bijgevallen in die uitermate positieve bejegening, ook toen Kaiser deze pianist omschreef als "de meest diepzinnige van onze dagen".
Volgens velen geldt die kwalificatie — die steeds overtuigender ging klinken nadat Brendel eenmaal alle pianowerken van Franz Schubert op een prachtige Bösendorfer-vleugel had voorgedragen en die recitals door onder meer diverse Europese televisiezenders in het programma waren opgenomen — niet alleen maar voor zijn spel, maar eveneens voor zijn opvattingen over muziek, die in enkele boeken gebundeld zijn.

Dat aspect van Brendels interpretatie van zijn muze zal ongetwijfeld een even grote, of zelfs grotere rol, spelen in de ontmoeting met Thea Dorn, aangezien Literatur im Foyer in principe een literatuurprogramma is.
In zijn nieuwste boek Nach dem Schlußakkord — waarop we hier binnenkort nader hopen in te gaan — zijn tal van uitingen bijeengebracht, die de vele aspecten van de persoon en kunstenaar Brendel bijeengebracht zijn.

(Foto Alfred Brendel: dpa, overgenomen van de site van WDR- Literatur im Foyer.)

Alphons Diepenbrock en wereldpremière Jacob ter Veldhuis tijdens concert Vrijdag van Vredenburg

Gevarieerd programma
Op vrijdag 5 maart geeft de Radio Kamer Filharmonie een concert in de reeks De vrijdag van Vredenburg. Medewerking zal worden verleend door het Groot Omroep Koor onder leiding van Celso Antunes. De pianist Ronald Brautigam is solist in een nieuw pianoconcert.

Van de zes werken die zullen worden gespeeld, zijn er vier van Nederlandse componisten. Het concert eindigt met twee stukken van Franz Schubert (1797-1828): Gesang der Geister über den Wässern  en de Symfonie nr. 4  in c-klein, de Tragische uit 1816.
Aan het begin staan twee composities voor mannenkoor van onze landgenoot Alphons Diepenbrock (1862-1921): Tibur (uit 1884) en Ecce quomodo moritur (uit 1913).
Voorafgaand aan de eerstgenoemde stukken van één van de geniale leden van de nimmer als zodanig bestaand hebbende Wiener Schule [1] en de twee stukken die het concert zullen hebben geopend,  staan nog twee stukken van evenzovele Nederlanders op het programma: eerst Cloudy forms van Ton de Leeuw (1926-1996) en daarna volgt de wereldpremière het Tweede Pianoconcert van de man die geldt als Nederlands meest populaire hedendaagse componist Jacob ter Veldhuis (*1951) waarin Ronald Brautigam zijn opwachting zal maken.
____________
Afbeelding
1. Dirigent Thierry Fischer.

Noord Nederlands Orkest speelt Armin van Buuren

In Leeuwarden en Groningen 
Niet voor het eerst begeeft het Noord Nederlands Orkest zich op het vlak van de popmuziek, een discipline die voor een dergelijk ensemble een zijweg is en dat ook vooral moet blijven. Daar staat tegenover dat de vorige gelegenheden zo succesvol zijn geweest, en niet alleen met betrekking tot de concerten zelf, maar eveneens op het punt van aandacht in de media. En daarvan hoopt de leiding in eerste instantie geïnteresseerden voor het orkest te kunnen overhouden. In de eerste week van maart treedt het NNO op met een programma dat geheel gewijd is aan het oeuvre van Armin van Buuren.

Het concert wordt in twee steden gegeven: in de Friese hoofdstad Leeuwarden op donderdag 4 maart en in Groningen op 5 maart. Degenen die nu nog twijfelen omtrent de dag, den er goed aan de uitvoering in Leeuwarden te bezoeken, aangezien daar nu nog ruimere keuze aan plaatsen is dan vrijdag in Groningen.
Armin van Buuren, die in1976 werd geboren, en sedert 1995 zeer actief is in de wereld van de pop en de elektronische muziek — en die daarnaast als producer werkzaam is —, was van jongsaf bezeten van muziek, en die hartstchtelijk beleden liefhebberij is bij hem tot een vak geworden. Zijn richting in de muziek wordt vooral beschreven als trance.
Het Noord Nederlands Orkest wordt gedirigeerd door Hans Leenders, die met het ensemble en met die andere richting in de muziekwereld ervaring heeft, eveneens samen met dit orkest. De arrangementen voor symfonieorkest van Van Buurens oorspronkelijke stukken zijn van Tom Trapp; voor het lichtontwerp en de daarmee beoogde effecten tekent Nico de Rooij.

Concert van 5 maart op Radio 4
Het concert van vrijdagavond, in cultuurcentrum De Oosterpoort te Groningen, zal later op de avond — tussen 22:30 uur en middernacht — worden uitgezonden door Radio 4.

Tweehonderdste geboortedag van Fryderyk Chopin

Alom herdacht
Vandaag is het tweehonderd jaar geleden dat Fryderyk Chopin werd geboren. In het Duits heet zoiets Geburtstag, en dat is best en zelfs voor de hand liggend, maar ook een verjaardag wordt met hetzelfde begrip aangeduid. Doch hoe omvangrijk zouden alle festiviteiten er — ondanks het voortwoekeren van de gevolgen van onze westerse financieel-economische crisis— hebben uitgezien als de man vandaag zijn tweehonderdste verjaardag zou hebben kunnen indrinken? Wie weet overkomt dat een jonge componist van anno nu over enige tijd doordat hij zal hebben kunnen profiteren van de steeds sneller verlopende ontwikkelingen in het kader van levensverlengende maatregelen waaraan medici en andere geleerden intensief werken.
Ook als ik niet had geweten dat  op de eerste dag van de klimatologisch als  lente beschouwde periode van het jaar was geboren, had ik dat kunnen afleiden aan de explosie van programma's op binnen- en buitenlandse radiozenders die zich vooral laten horen met klassieke muziek waar in een groot deel van de programma's de naam Chopin wel voorkomt. Zo is de goede man Composer of the week op BBC Radio 3, heeft de Nederlandse klassieke muziekzender de hele dag ingeruimd voor de mens Fryderyk Chopin en diens muziek, en zijn er concerten bij de vleet, die door de gelijktijdigheid elkaar flink wat belangstellenden zullen (kunnen) afsnoepen, vooral doordat vrijwel op geen van die zenders tegelijkertijd dezelfde werken presenteren. Met uitzondering eventueelvan de regionale zender NDR Kultur, waar tussen 20:00 uur en 22:00 uur het NDR Sinfonieorchester concerteert en onder meer de beide Pianoconcerten van de grootmeester onder de pianist-pianoleraar-componist zal uitvoeren. Dat is voor een del gelijktijdig met de uitvoering van diezelfde werken op Arte-televisie, omstreeks de tijd dat die werken bij dat Noordduitse 'ether-ensemble' aan de beurt is.

Thema-avond van Arte-tv
Op de avond van die herdenkingsdag presenteert Arte-televisie opnieuw een thema-avond. U begrijpt zonder twijfel reeds dat die Poolse, in 1849 relatief jong op Mallorca gestorven muziekmeester daarin centraal staat. Tot op de dag van vandaag werd het herdenken en vieren vooral gedomineerd door één der allergrootste figuren uit de muziekgeschiedenis: Gustav Mahler: in 2010 doordat het 150 jaar geleden is dat hij werd geboren, in 2011 omdat het dan honderd jaar geleden zal zijn dat Maler is overleden.
Dat alles mag er echter niet toe leiden dat andere grootheden in hetzelfde genre, om min of meer dezelfde reden, aan de aandacht ontsnapt van diegenen welke zich moesten bekommeren om de invulling van herdenkingsprogramma's in de ether en in concertzalen, alsmede elders waar hun aanwezigheid is vereist. Dat is vanzelfsprekend het geval met Chopin, die in de eerste helft van de negentiende eeuw heeft geleefd en gewerkt, en in die periode eveneens is overleden. Het ligt voor de hand dat zulks eveneens dient te gelden voor Robert Schumann, die eveneens in 1810 werd geboren, maar zeven jaar later dan Chopin het tijdelijke voor het eeuwige heeft ingeruild, mede doordat hij al enige tijd in een fase tussen leven en dood verkeerde.

Visies op Chopin
Zoals gebruikelijk bestaat ook deze thema-avond van Arte-televisie — die tussen 20:15 uur en 23:35 uur zal worden uitgezonden — uit drie onderdelen, voorafgegaan door enkele inleidende zinnen.
Om 20:20 uur begint het onderdeel Die Kunst des Frédéric Chopin. Daarin wordt een portret geschetst van de componist, pianist en leermeester pianospel. In ieder geval doen daarin twaalf internationaal befaamde 'klassieke toetsenisten' mee. U komt niet alleen de primus inter pares Arthur Rubinstein () tegen, maar ook Martha Argerich, Krystian Zimerman, Jevgeni Kissin en MaurizioPollini. Eveneens enkele tegenhangers qua uitingen, doch op elkaar lijkende pianisten qua theatraliteit: Vladimir Horovitz en Ivo Pogorelich — passeren de revue. Eveneens in beeld komen Yuja Wang en Piotr Anderszewski alsook Murray Perahia, Vladimir Ashkenazy en Mitsuko Uchida.

Concert
na vijftig minuten met al die vooraanstaande prelude- en etude-spelers, is om 21:10 uur het moment aangebroken voor een concert met werken van de van oorsprong Poolse componist zelf, op wie, de gehele maandagavond op de zender in kwestie, de focus gericht zal blijven. De registratie zal worden uitgezonden van een concert dat werd gegeven op 27 januari in de Filharmonie van Warschau, door het Filharmonisch Orkest van die stad, onder leiding van ANtoni Wit. Medewerking werd verleend door twee meesterpianisten van de huidige tijd: Evgeni  (zeg: Jèvgéni) Kissin en Nikolai Demidenko.

Recital
Anderhalf uur na het opgemelde concert in relatief grote bezetting — om 22:40 uur — kan ieder die het wil, kijken en luisteren naar Alexei Volodin, die in ons gedurende ruim drie kwartier  een bijzonder kunstgevoel wil creëren door de uitvoering van de 24 Préludes,opus 28, geschreven door de man die al de hele avond op deze zender — en de gehele dag op tal van andere 'ethergemachtigden' een centrale plaats bezet houdt.
Ook dit recital is een registratie, en wel van een optreden op 19 januari dit jaar dat door Alexei Volodin werd verzorgd tijdens de 16ème Folle Journée de Nantes.

Afwijkend verloop
Gewoonlijk wordt een thema-avond van Arte-televisie afgesloten met een onderdeel dat Die Debatte heet. Deze Chopin-avond eindigt echter met de genoemde drie kwartier interactie tussen de vingers van de pianist en de toetsen en pedalen van het klavier.