Valentin Silvestrov — Portret van een onaagepaste

Ambtelijke tegenwerking
Door het feit dat Valentin Silvestrov niet de muziek componeerde die de overheid van hem verwachtte, heeft hij — zoals zovele anderen in zijn vak en binnen het brede scala van de kunsten in het algemeen — niet zelden problemen met het regime gekregen, omdat hij werd beschouwd als een avantgardist, en zoiets klonk in de oren van de machthebbers vrijwel gelijk aan een doodzonde. Hij werd dan ook niet toegelaten tot het verbond van componisten der Sovjetunie. Onder meer Tichon Chrennikov (1913-2007), de eerste secretaris van het Verbond van Sovjetcomponisten, heeft Velentin Silvestrov het leven moeilijk gemaakt, de man die tevens vele andere musici, onder meer Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975), regelmatig heeft dwarsgezeten. Dat zal er mede de oorzaak van zijn geweest dat hij slechts met een paar woorden in de officiële encyclopedie van musici werd vermeld. Desondanks heeft Silvestrov nimmer gebruik willen maken van de eventuele mogelijkheden die zich hebben voorgedaan, maar is hij zijn hele leven blijven wonen in Kiev, waar hij op 30 september 1937 werd geboren. Toen bleek dat hij door al QAdie tegenwerking niet in zijn levensonderhoud kon voorzien, is hij gaan lesgeven. Pas vanaf 1970 is hij daarnaast verder muziek gaan schrijven.

Filmportret tweemaal op Arte-tv
In het buitenland daarentegen had men niet alleen waardering voor Valentin Silvestrov, deze werd eveneens met prijzen bedacht, onder meer in Nederland door de Stichting Gaudeamus.
Silvestrov heeft in bijna alle genres muziek geschreven, maar tot op heden ontbreekt een opera van zijn hand.
Al die elementen zullen, hier en daar veel gedetailleerder, aan bod komen in het gefilmde portret van deze Oekraïense componist, dat te zien zal zijn in een 51 minuten durende film die in 2008 door Dorian Supin voor het ZDF werd gerealiseerd en op maandag 27 juli door Arte-televisie zal worden uitgezonden tussen 22:25 uur en 23:15 uur, onder de titel Dialoge — Der Komponist Valentin Silvestrov. Deze film — met stereofonisch geluid en op het beeldformaat 16:9 — zal op zondag 2 augustus in de vroegte vanaf 06:00 uur worden herhaald.

Twee onbekende pianostukken van Mozart ontdekt

De Stiftung Mozarteum Salzburg heeft twee onbekende pianostukken van Wolfgang Amadeus Mozart ontdekt. Dat heeft het instituut zelf donderdag bekendgemaakt. Nadere details dienaangaande zal men op 2 augustus aanstaande openbaren. Het is niet de eerste keer dat na het overlijden van het Weense wonderkind (1756-1791) onbekende stukken zijn opgedoken.
Het blijkt in dit geval om stukken te gaan die reeds langer in het bezit van de Stiftung waren, maar waarvan is gebleken dat ze nog nimmer in de openbaarheid waren terechtgekomen. Men is daar van mening dat het hierbij om composities gaat die Mozart in zijn jeugd moet hebben geschreven.
Op zondag 2 augustus zullen deze stukken meteen publiekelijk worden voorgesteld door de veelzijdige klavierspeler — clavichordist, cembalist en (forte)pianist — Florian Birsak, en wel op het het eigen Hammerklavier van de componist, dat in het huis van de familie Mozart te Salzburg staat.
__________
Afbeelding: Florian Birsak aan een zijner instrumenten. Foto: "Blow Up" Fotostudio Schaffler & Friese.

Mahlers Negende tijdens Rheingau Musik Festival

Transfiguratie-symfonie
Op enkele regionale Duitse radiozenders welke eveneens in ons land te ontvangen zijn — in ieder geval via NDR Kultur en WDR 3 — zal hedenavond rechtstreeks verslag worden gedaan van de opening, middels een concert, van het Rheingau Musik Festival 2009. U kunt dan luisteren naar een uitvoering van de Negende Symfonie van Gustav Mahler (1860-1911), die dezer dagen al vaker op radiozenders elders werd gespeeld, maar die we hebben gelaten voor wat zij was, omdat deze werd geleid door een Mahler-specialist die niet door onze beugel past.
De versie die u op dinsdag 21 juli kunt beluisteren binnen het tijdsbestek van 20:05 uur en 22:30 uur, zal worden gespeeld door het Sinfonieorchester des Hessischen Rundfunks onder leiding van Paavo Järvi, één der zonen uit de dynastie der hedendaagse musici, welke die familienaam draagt. Er zal ongetwijfeld nog een ander werk op het programma staan, aangezien deze Negende hooguit zestig procent van de tijd in beslag zal nemen.
Een uitgebreid artikel met toelichting op dit opus is te vinden op een enigszins aan ons weblog verwante cultuursite, All art is quite useless van Rond1900.nl, en om u en eventuele alle uwen het zoeken te besparen, hoeft u alleen maar hier te klikken.
__________
Foto: Paavo Järvi.

Ralph Vaughan Williams: componist van de week

Geen nieuwe muziek zonder traditie
Eén van de grote Engelse componisten van de twintigste eeuw — die de muziekwereld in die periode niet alleen voorgoed heeft veranderd en dit toch heeft gerealiseerd zonder de tradities aan te tasten waarop de muziekpraktijk in dat deel van de wereld was gebaseerd — was Ralph Vaughan Williams (1872-1958). Deze opvallende figuur is in Nederland vijf avonden — van maandag 13 tot en met vrijdag 17 juli — tussen 19:30 uur en 20:00 uur Componist van de week in het gelijknamige Vara-programma dat via Radio 4 zal worden uitgezonden.
Een uitgebreid artikel over deze muziekmeester is op deze site opgenomen op 2 september 2008.

Tsjajkovski's Vierde onder Ivan Fischer op Mezzo

Nog drie keer deze maand
Van de Vierde Symfonie — in f kleine terts, opus 38 — van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893), gecomponeerd in 1877/78 kunt u oor- èn ooggetuige zijn via Mezzo-televisie, op woensdag 8 juli, 's avonds vanaf 20:30 uur. Het Festival Orkest van Boedapest zal voor die gelegenheid onder leiding staan van Ivan Fischer.


Het gaat hierbij om een opname uit 2008. Op woensdag 15 juli, vanaf 17:00 uur in de namiddag en op donderdag 30 juli, vanaf 10:00 uur in de ochtend zal Mezzo-televisie dit concert herhalen.
Een toelichting op deze symfonie is te vinden in een artikel van donderdag 28 augustus 2008 dat we op die dag op deze site hebben opgenomen naar aanleiding van één der BBC-Proms, waarop dit opus eveneens werd uitgevoerd.
__________
Foto: Ivan Fischer met zijn Boedapest Festival Orkest.

Johann Friedrich Reichardt componist van de week

Vijf keer een half uur Reichardt
Deze week staat het muziekprogramma Componist van de week, van de Vara op Radio 4, in het teken van de ooit zeer befaamde Duitse componist Johann Friedrich Reichardt (1752-1814), die de functie van Hofkapellmeister heeft vervuld voor drie koningen van Pruisen.
Van maandag 6 juli tot en met vrijdag 10 juli, steeds tussen 19:30 uur en 20:00 uur kunt u naar een kleine diversiteit aan werken van de — gedeeltelijk vergeten, doch allengs opnieuw ontdekte — grootheid uit het laatst van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw.
Enkele tientallen jaren geleden had de bariton Dietrich Fischer-Dieskau (geboren 1925) deze muziekmeester reeds (her)ontdekt en een serie liederen van hem op Orfeo, zijn eigen geluidsdragers-label uitgebracht [1]; en daarop zelf gezongen, dat spreekt. In 1992 heeft diezelfde zanger — die zich intussen had ontpopt als schrijver over tal van aspecten van de muziek, en, het ligt voor de hand: met name met betrekking tot het fenomeen zangkunst — een biografie over Reichardt gepubliceerd. [2]

Meer dan duizend liederen
Dat deze zanger zich voor die componist interesseerde, ligt voor de hand als je bedenkt dat eerstgenoemde veel liederen — verspreid over de gehele aardbodem — ten beste heeft gegeven en er zelfs zo'n vierhonderd geluidsdragers van hem in omloop zijn en uit dien hoofde meer wilde weten over de meer dan duizend liederen die Reichardt heeft gecomponeerd, en de functie die hij als wegwijzer heeft gehad voor het muziekleven na hem en daarbinnen in eerste instantie voor componisten, met aan de top Franz Schubert (1797-1828). Een deel van de muziekliefhebbers bij wie de kunstvorm Lied hoog in aanzien staat, zal het misschien — indien niet als parate kennis dan toch passief — weten: Schlaf, Kindlein, schlaf stamt uit de ganzenveer van Reichardt en werd tot een geliefd volkslied, ook buiten de directe Duitse invloedssfeer.
Men zou, zonder dat men daarvoor nu direct een reprimande moet incasseren, de bewering kunnen opstellen dat Reichardt een soort samenwerkingsverband was aangegaan met Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), mede doordat deze dichtervorst zeer veel heeft bijgedragen aan het welslagen van Reichardt als liedcomponist. Maar eveneens het oeuvre van Friedrich von Schiller (1759-1805), en van Friedrich Klopstock (1723-1803) alsook anderen hebben gediend als nimmer opdrogende bron voor deze grootmeester van het Duitse lied.
Het zijn niet alleen liederen en andere zangstukken die tijdens de vijf avonden deze week uit het oeuvre van Reichardt via Radio 4 zullen klinken. Voor een totaal overzicht van de vijf programma's zij verwezen naar de website van Componist van de week.

[1] Voor de geïnteresseerden: Johann Friedrich Reichardt — Ausgewahlte Lieder. Dietrich Fischer-Dieskau, Bariton; Maria Graf, Harfe. Orfeo C 245 921 A. Van de twintig liederen die op deze CD bijeengebracht zijn, stammen voor vijftien daarvan de teksten van Goethe, vier van Schiller en één van Ossian.
[2] Bij de uitgever is het boek intussen uitverkocht, maar op diverse plekken (antiquariaten, internetzaken) wellicht nog verkrijgbaar: Dietrich Fischer-Dieskau — Weil nicht alle Blütenräume reiften — Johann Friedrich Reichardt Hofkapellmeister dreier Preußenkönige.
Deutsche Verlags Anstalt, 1992; 432 pag. geb., met z/w- ill.; ISBN 3-421-06531-4.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van het boekje behorende bij de CD met twintig Reichardt-Liederen.
2. Fragment uit het befaamde Goethe-schilderij door Johann Heinrich Wilhelm Tischbein (1751-1829), gerealiseerd in 1787 in de Campagna, tijdens de Reise nach Italien van de Duitse dichter.

Documentaire over Jean Sibelius in NPS-Podium

Tweemaal Jean Sibelius
Zondag 5 juni besteedt de NPS in het kunstenprogramma Podium — dat vanaf 12:00 uur via Nederland 2 zal worden uitgezonden — onder meer aandacht aan de Finse componist Jean Sibelius, wiens Derde Symfonie uit 1907 centraal zal staan. De componist heeft nog in datzelfde jaar de eerste uitvoering als dirigent geleid. Dit opus, nummer 52, zal op donderdag 9 mei, tegen middernacht, in een volgende aflevering van Podium worden uitgevoerd door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Kenneth Montgomery. Het betreft een opname, die is ontstaan in mei 2008, althans volgens de gegevens van programmagidsen, maar volgens mii reeds in mei 2007. Wel is het zeker dat de opname is gerealiseerd in het Concertgebouw te Amsterdam bij een Zaterdagmatinee.
Die discrepantie in opvattingen is, voor zover het mij betreft, gebaseerd op het feit dat deze symfonie door dezelfde uitvoerenden eveneens is gespeeld, en wel op, toen onder verwijzing naar de Zaterdagmatinee van 18 mei 2007.
Het ligt niet erg voor de hand dat deze symfonie twee seizoenen achtereen door diezelfde musici wordt uitgevoerd en dan ook nog weer op beeldmateriaal wordt vastgelegd.
Nadere informatie over de componist en zijn oeuvre is te vinden in de bijdrage Een harde schedel als concerthuis — Leven en werk van Jean Sibelius, vandaag gepubliceerd op de culturele fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl.
Over die derde symfonie kunt u details aantreffen in een artikel dat verleden jaar op deze site is opgenomen:
__________
Afbeelding: De Finse componist Jean Sibelius in de tijd dat hij Finlandia componeerde (1899).

Sjostakovitsj' Eerste Vioolconcert in NPS-Podium

Solist: Sergej Chatsjatrjan
Op donderdag 2 juli, net voor de overgang van die dag in de nacht op donderdag 3 juli, zal in het NPS-programma Podium een uitvoering worden gegeven van het Concert voor viool en orkest nummer 1, in a kleine terts, opus 99, gecomponeerd in de jaren 1947/1948 door Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975). Solist is de in 1985 te Jerevan geboren Armeense violist Sergej Chatsjatrjan (klemtoon op de laatste lettergreep, net als bij de Armeense componist Aram Chatsjatoerjan). Deze musicus won als twintigjarige het Concours Reine Elisabeth voor viool, te Brussel. Daaraan voorafgaand had hij, vanaf zijn vijftiende levensjaar al vier eerdere prijzen gewonnen: twee keer en eerste en evenzo vaak een tweede. Deze violist zal worden begeleid door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Jaap van Zweden.
Het betreft een opname die op 15 maart 2008 is gerealiseerd in het Amsterdamse Concertgebouw in het kader van de concertreeks Zaterdagmatinee.
Voor meer informatie over dit vioolconcert zij verwezen naar een artikel dat op deze site is opgenomen op maandag 16 juni 2008.