zaterdag 25 april 2009

Prokofjevs Eerste Vioolconcert via WDR 3 radio

Alina Pogostkina
Zaterdagavond 25 april speelt de in 1983 geboren Russische violiste Alina Pogostkina de solopartij in het
Concert voor viool en orkest nr. 1 in D grote terts, opus 19 van Sergej Prokofjev. Zij wordt begeleid door het WDR Sinfonieorchester met Thomas Hengelbrock als dirigent. Prokofjevs concert is het tweede onderdeel van een muziekavond in het kader van de WDR-serie Konzert live van de Duitse radiozender WDR 3. Het etherfestijn vol klassieke klanken begint om 20:05 uur.
Voorafgaand aan dat vioolconcert speelt het orkest de zestigste symfonie van Joseph Haydn en na het optreden van de soliste wordt het gebeuren besloten met het Concert voor orkest van Bela Bartók.
Orkestbezetting: 2 fluiten (waarvan de tweede afwisselend met piccolo). 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 fagotten, 4 hoorns, 2 trompetten, tuba, pauken, kleine trom, tamboerijn, harp en strijkers.

Het concert in D
Sergej Prokofjev componeerde twee concerten voor viool en orkest: het eerste — in D grote terts, opus 19 — voltooide hij in 1917; het tweede — in g kleine terts — rondde hij in 1935 af. Aan dat eerste concert is de maker in 1915 begonnen, oorspronkelijk met de intentie een Concertino te schrijven, doch het resultaat werd een driedelig concert.
Het lag in de bedoeling dat de première zou worden gegeven door de Poolse violist Paul Kochański (1887-1934), die aan het Petersburgse Conservatorium werkzaam was. Als gevolg van de maatschappelijk-politieke gebeurtenissen van die dagen — Oktoberrevolutie — kon deze uitvoering echter niet doorgaan, en zo zou het nog eens zes jaar duren voordat het concert de eerste keer kon worden uitgevoerd. Dat gebeurde in Parijs door de violist Marcel Darrieux; dirigent bij die gelegenheid was Sergej Koessevitski (1874-1951). Voordien hadden diverse vermaarde violisten het concert afgewezen en ook het publiek nam het werk nogal gereserveerd op. Maar toen het een jaar later door Joseph Szigeti (1892-1973) in Praag werd voorgesteld, bleek de reactie van de zijde van de toehoorders heel wat enthousiaster. Het gevolg daarvan was dat Szigeti het concert in de meeste Europese hoofdsteden heeft voorgedragen.

Het Andantino is geschreven in de klassieke sonatevorm. De solviool laat een vriendelijke melodie horen, die ingetogen wordt begeleid. Dan verandert het karakter: enkele ritmische passages domineren. Tenslotte keert de eerste melodie terug, maar nu aanmerkelijk langzamer.
Het Scherzo heeft een rondovorm, en daarin voert geaccentueerde ritmiek met bizarre thema's en felle afstreken de boventoon.
De fagot introduceert een kort maar fel thema in het derde deel (Moderato). Dat wordt staccato begeleid door het orkest. Het hoofdthema wordt door de soloviool gepresenteerd, waarmee deze de staccatobegeleiding overneemt. Een breed opgezette cantilene vormt de inleiding tot de reprise, waarin de soloviool de lagere strijkinstrumenten met zestienden omspeelt. In de coda wordt het eerste thema van de finale gecombineerd met het hoofdtema uit het Andantino. De violen in het orkest laten de melodie piano klinken, terwijl het solo-instrument dezelfde noten een octaaf hoger laat horen, en op de hoge D besluit.
____________
Afbeeldingen
1. De Russische violiste Alina Pogostkina.
2. De Hongaarse violst Joseph Szigeti.

Geen opmerkingen: