De beide Arlésienne Suites van Georges Bizet — dinsdagmiddag op Radio 4 in Avro's Middagconcert

Staatskapelle Dresden
Op donderdag 10 juli, 's middags tussen 13:03 uur en 16:00 uur, zal het Middagconcert op de Nederlandse klassieke muziekzender Radio 4 worden verzorgd door de Avro. Als eerste van de zeven onderdelen zullen de beide Arlésienne Suites van George Bizet (1838-1875) worden uitgevoerd door de Staatskapelle van Dresden onder leiding van Lionel Bringuier (geboren 1986). Het betreft de opname van een concert-onderdeel, zoals dat op 31 augustus 2006 in de Semper-Opera in Dresden is gespeeld.

L'Arlésienne
De romans, novellen, literaire schetsen en toneelstukken van Alphonse Daudet zijn in sterke mate beïnvloed door het naturalisme. Het voornaamste element daarin is de tragische rol die het noodlot speelt in het leven van de mens en dat deze op de meest cruciale momenten toch nog weer 'verrast'. Daudet voert in zijn proza diverse geledingen van de bourgeoisie ten tonele. De schrijver werd in 1840 te Nîmes geboren; hij overleed op 16 december 1897 in de Franse hoofdstad.
In het Parijse Vaudeville-Théâtre werd op 1 oktober 1872 de première gegeven van L'Arlésienne, een drama in drie bedrijven van Alphonse Daudet (1840-1897). Het theaterstuk is een dramatisering van de gelijknamige schets uit Daudets bundel met 26 Lettres de mon moulin uit 1866. [1]
De beide orkestsuites uit L'Arlésienne zijn onderdeel van de meest geliefde (Franse) werken uit de orkestiteratuur. Lange tijd was de oorsprong van deze muziek ietwat duister, en het is aan dirigent Francis Travis (geb. 1924) [2] te danken dat we sedert goed twee decennia precies weten hoe de suites zijn ontstaan.Hij is er na lang zoeken uiteindelijk in geslaagd het oorspronkelijke manuscript van Bizets Arlésienne — dat in de Bibliothèque National te Parijs te voorschijn was gekomen — te kopiëren en daarna de noodzakelijke correcties aan te brengen, hetgeen een zeer tijdrovende onderneming is geworden, niet alleen vanwege het handschrift, doch evens als gevolg van de oude tradities voor de herhaling van een maat of gehele afdeling. Maar al dat werk, media jaren tachtig van de vorige eeuw, heeft ertoe geleid dat de complete toneelmuziek met de oorspronkelijke aanwijzingen voor clausen ter coördinatie en de originele metronoom-aanwijzingen konden worden aangewend.
In het kader van het 125-jarig bestaan van het (toen nog) Noordelijk Filharmonisch Orkest — in de periode 14 mei—14 november1987 — is L'Arlésienne voor het eerst sedert lange tijd in de oorspronkelijke vorm éénmalig in Groningen uitgevoerd met 26 instrumenten, die samen een zeer uitzonderlijk theaterorkest hebben gevormd. Francis Travis — die in de jaren zestig en zeventig veelvuldig bij dat ensemble als gastdirigent is opgetreden en ervoor heeft gezorgd dat erin Groningen eindelijk een, min of meer gerichte, Mahler-traditie is ontstaan — had daarbij de muzikale leiding.

Groot symfonieorkest
De reeks van 27 stukken van Bizets muziek schijnt echter niet anders dan te zijn gepubliceerd in een versie voor compleet symfonieorkest. Die versie werd ook steeds gebruikt als er een incidentele opvoering van Daudets toneelstuk werd gegeven, bij voorbeeld in het Théâtre Odéon te Parijs.
De harde poëtische sfeer van het landschap waarin het drama zich afspeelt, is door Bizet treffend uitgedrukt. Van de provençaalse volksmuziek, waarin gebruik wordt gemaakt van onder meer schrille fluiten en diepe trommen, heeft Bizet danbaar geprofiteerd.
Van de twee concertsuites die op basis van de oorspronkelijke toneelmuziek achteraf zijn samengesteld, is de componist zelf alleen verantwoordelijk voor de Eerste Suite. De tweede kwam er als gevolg van het enorme succes dat de eerste ten deel was gevallen, en werd gerealiseerd door Ernest Guiraud (1837-1892), een vriend van de componist.

(wordt vervolgd)
__________

[1] In 1961 ook in het Nederlands verschenen in een vertaling van Tim Maran, als nummer 29 van de reeks Flamingo Pockets van uitgeverij H. Meulenhoff te Amsterdam.

[2] Zie daartoe het vervolg op dit artikel, dat dezer dagen zal verschijnen.
___________
Afbeeldingen
1. Dirigent Lionel Bringuier.
2. De molen van Alphonse Daudet.
3. De Franse schrijver Alphonse Daudet.
4. De Amerikaans-Zwitserse dirigent Francis Irving Travis.
5. De Franse componist Georges Bizet.